Amsterdam - wsiadaj na rower i zwiedzaj!

Amsterdam zachwyca swą architekturą, historycznymi uliczkami i kanałami, licznymi muzeami i galeriami sztuki. Nad kanałami rozciągają się urokliwe mosty, a kolorowe domy w stylu holenderskim pochylają się delikatnie nad wodą. Aby w pełni poczuć atmosferę miasta, warto skorzystać z bogatej oferty kulturalnej Amsterdamu - licznych festiwali, koncertów, czy wystaw. Jest to miasto pełne życia, rowerów, kwiatów, wiatraków, historii i sztuki. Od miejskiego zgiełku można zaś odpocząć w parkach, przemierzając ścieżki rowerowe, czy odwiedzając pobliskie wsie z tradycyjnymi drewnianymi wiatrakami i łąkami usłanymi tęczą kwitnących tulipanów.

Trochę geografii

Amsterdam jest największym miastem Holandii. Jest stolicą państwa, ale nie siedzibą rządu - ta mieści się w Hadze. Położony jest u ujścia rzek Amstel i IJ, poniżej poziomu morza. Kanał Morza Północnego łączy port amsterdamski z Morzem Północnym. Miasto zamieszkuje ok. 853 tyś. ludzi reprezentujących ponad 170 różnych narodowości. Centrum Amsterdamu zostało wybudowane wokół sieci kanałów, stanowiących cechę charakterystyczną miasta. Występują tu tereny zurbanizowane, jak również naturalne: parki, lasy, zbiorniki wodne. Amsterdam stanowi ważny węzeł komunikacyjny, posiada dobrze rozwiniętą sieć transportu publicznego, w tym tramwaje, autobusy, metro, pociągi, łodzie i promy. Najbardziej popularnym środkiem transportu wśród mieszkańców jest oczywiście rower.

Budynek Dworca Centralnego

Wielu turystów rozpoczyna zwiedzanie Amsterdamu od Dworca Centralnego (Amsterdam Centraal) zaprojektowanego przez Pierre's Cuypersa i stanowiącego swoiste serce starego miasta. Jest to neorenesansowy budynek oddany do użytku w 1889 r. Dworzec oferuje połączenia międzynarodowe do Brukseli, Paryża, czy Kolonii. Na tyłach dworca kolejowego funkcjonuje dworzec autobusowy, z którego odjeżdżają autobusy do innych holenderskich miast. Jeszcze dalej, przy zbiorniku wodnym IJ, znajdują się stacje promów, które umożliwiają bezpłatne podróżowanie między historycznym centrum miasta a dzielnicą Amsterdam Noord - promy kursują co kilka lub kilkanaście minut, również w nocy. Wejście główne Dworca Centralnego wychodzi zaś bezpośrednio na stare miasto.

Rejs kanałami i historyczne centrum

Amsterdamskie kanały wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO od 2010 r. stanowią rozpoznawalny na całym świecie symbol miasta, zwanego często Wenecją Północy. Najważniejsze z nich wybudowane w XVII w. (holenderski Złoty Wiek): Herengracht, Keizersgracht i Prinsengracht okalają historyczne centrum miasta pierścieniami, tworząc Grachtengordel (dosł. pas kanałów). Wzdłuż kanałów wyrosły wąskie i wysokie kamienice, a nad nimi unoszą się urokliwe mosty. Wśród najsłynniejszych mostów Amsterdamu należy wymienić: zwodzony Magere Brug (Chudy Most), którego nazwa nawiązuje do jego pierwotnego wyglądu - most był bardzo wąski, wybudowały go w XVII w. dwie siostry mieszkające po przeciwnych brzegach rzeki Amstel. Obecnie zachwyca przede wszystkim swym nocnym oświetleniem, dostępny jest jedynie dla pieszych i rowerzystów; Niebieski Most - dawniej niebieski drewniany most prowadzący do dzielnicy żydowskiej, obecnie stylem przypomina mosty nad Sekwaną; Most Piętnastu Mostów położony na skrzyżowaniu dwóch kanałów: Herengracht i Reguliersgracht tworzy punkt widokowy, z którego, przy odpowiednim ustawieniu można dostrzec za jednym razem kilkanaście mostów. Kanały można zwiedzać pieszo lub podczas rejsu. Obie metody są świetne i wzajemnie się uzupełniają. Jest wiele firm oferujących rejsy po amsterdamskich kanałach, zazwyczaj trwają one ok. 1 - 1,5 godziny, różnią się nieco trasą. Bilety na rejsy można kupić online.

Historyczne centrum obfituje w wybudowane wzdłuż kanałów kamienice, które nadają miastu niepowtarzalny klimat. Oprócz tego, że są wysokie i wąskie charakteryzuje je często większa lub mniejsza krzywizna - są delikatnie pochylone z uwagi na konstrukcję opierającą się na wbitych w bagniste dno palach, które stopniowo się osadzały. Co ciekawe, wiele z nich wyposażona jest w belkę i hak umocowane u szczytu domów. Konstrukcja ta dawniej służyła do wciągania towarów na piętro, obecnie zaś do wciągania ciężkich przedmiotów do pomieszczeń kamienic. W XVII w. w wielu kamienicach mieściły się magazyny, można je rozpoznać po pozostawionych wysokich drewnianych okiennicach. Kamieniczki są w bardzo dobrym stanie. Zdarza się, że domy są wyposażone w rynnę schodzącą z chodnika w dół do wnętrza budynku, po której to sprowadzane są do domu rowery. Kamienice ściśle przylegają do siebie. Mimo że są wąskie od frontu, to jednocześnie są zazwyczaj dość głębokie. Jedną z najwęższych kamienic w Amsterdamie jest budynek pod adresem Singel 7 (szerokość równa szerokości własnych drzwi frontowych).

W historycznym centrum Amsterdamu znajduje się najstarszy kościół w mieście Oude Kerk. Wybudowany został w XIII w., w kolejnych latach poddawany był licznym przeróbkom. Posiada organy uznawane za najlepsze w całej Holandii. Odbywają się tu koncerty. W kościele do połowy XIX w. chowano zmarłych. Znajduje się tu ok 2,5 tysiąca grobów. Pochowani tu zostali m.in. żona Rembrandta, czy Kiliaen van Rensselaer uznawany za jednego z założycieli Nowego Amsterdamu znanego dzisiaj jako Nowy Jork. Oude Kerk był kościołem katolickim, następnie protestanckim, funkcjonowało w nim biuro matrymonialne, miejskie archiwum. Co ciekawe świątynia położona jest w De Wallen, dzielnicy czerwonych latarni. Amsterdam jako stare miasto portowe było miejscem, w którym kwitła prostytucja. Obecnie w dzielnicy czerwonych latarni, jednym z najstarszych obszarów miasta, dalej świadczy się usługi seksualne (choć miast stara się walczyć z takim wizerunkiem Amsterdamu). Nie brakuje tu kamienic z oknami przysłoniętymi czerwonymi zasłonami, czy z czerwonymi światełkami. Zabronione jest fotografowanie i nagrywanie kobiet stojących w oknach.

Królestwo Niderlandów

Królestwo Niderlandów jest monarchią parlamentarną na czele której stoi król Wilhelm-Aleksander, mąż Argentynki, Maksymy Zorreguiety Cerruti, ojciec 3 córek. Będąc w Amsterdamie warto odwiedzić monumentalny Pałac Królewski, znajdujący się przy placu Dam, stanowiącym niegdyś średniowieczne centrum. To właśnie tutaj odbywają się państwowe bankiety, ważne ceremonie i królewskie przyjęcia. Wnętrza od samego początku robią wielkie wrażenie na odwiedzających. Jednym z pierwszych pomieszczeń, jakie zobaczymy jest marmurowa sala z dawnymi mapami świata na posadzce, ogromnymi, błyszczącymi żyrandolami oraz posągami, np. posągiem Atlasa dźwigającego sklepienie niebieskie na swych barkach. Dalej dostępne dla odwiedzających są królewskie komnaty urządzone z przepychem. Zwiedzając Pałac z audioprzewodnikiem można nie tylko zapoznać się ze stylem urządzonych wnętrz i ich przeznaczeniem, ale również z historią miasta w czasie holenderskiego Złotego Wieku.

Bloemenmarkt - targ kwiatowy na wodzie

Jedyny na świecie kwiatowy targ na wodzie leży między Muntplein i Koningsplein w Amsterdamie, osadzony jest na platformach utrzymujących się na wodach kanału Singel. Jest czynny 7 dni w tygodniu i oferuje sadzonki i cebulki popularnych w Holandii tulipanów, amarylisów, żonkili i narcyzów. Targ powstał w XIX w., dawniej setki łodzi wypełnionych kwiatami podpływało, by sprzedać towar.

Słoneczniki i nie tylko

Miłośnicy kultury, galerii i muzeów bez wątpienia nie będą się nudzić w Amsterdamie! Jeśli kochacie malarstwo, z pewnością swe pierwsze kroki skierujecie do Rijksmuseum, narodowego muzeum, w którym obejrzycie cenne dzieła malarskie (m.in. Rembrandta), rzeźby, grafikę, sztukę użytkową, czy rękodzieło. Od 1885 r. muzeum mieści się w budynku zaprojektowanym przez Pierre'a Cuypersa (architekta dworca centralnego w Amsterdamie) i znajduje się nieopodal Muzeum Vincenta Van Gogha z największą na świecie kolekcją jego obrazów, rysunków i listów, a także w pobliżu Stedelijk Museum, muzeum sztuki z jedną z najważniejszych europejskich kolekcji sztuki nowoczesnej.

Jeśli nie interesują nas "Słoneczniki" Van Gogha, bez trudu znajdziemy w Amsterdamie miejsca o innej tematyce. Przykładem może być Dom Anny Frank. Jest to muzeum poświęcone historii Anny Frank, żydowskiej dziewczynki, która razem z rodziną i znajomymi ukrywała się przez dwa lata przed nazistowskimi prześladowaniami podczas II wojny światowej. Swe przeżycia spisywała w dzienniku. Niestety ukrywająca się grupa została zdemaskowana i wydana. Muzeum organizuje wystawy poświęcone różnym formom dyskryminacji. O losach Anny Frank można dowiedzieć się więcej odwiedzając wspomniane muzeum lub wybierając się na wycieczkę tematyczną z przewodnikiem. Nieopodal Domu Anny Frank stoi kościół Westerkerk, w którym pochowano Rembrandta (dokładnie miejsce pochówku jest nieznane).

Na żądnych naukowego szaleństwa czeka oferta Muzeum Nauki Nemo, gdzie zarówno dzieci, jak i dorośli świetnie się bawią. Nemo mieści się w rozpoznawalnym miedziano-zielonym budynku o kształcie przypominającym wielki statek, z tarasem widokowym na dachu (nie trzeba kupować biletu, by wejść na taras widokowy). Jest to największe niderlandzkie muzeum nauki, w którym odwiedzający w doświadczalny sposób i poprzez zabawę poznają tajniki technologii i nauki. Pięciopiętrowy kompleks wypełniony jest wystawami, pracowniami naukowymi, oferuje naukę przez doświadczanie w zakresie elektryczności, światła, dźwięku i grawitacji. Odwiedzający stracą tu poczucie czasu, eksplorując działy: rozwoju nauki, gdzie można prześledzić odkrycia z przeszłości, zaobserwować jak rozwijała się nauka przez ubiegłe stulecia; energii wodnej, gdzie wspólnie mogą zapobiec powodzi, czy budować tamy; życia we wszechświecie, gdzie poznają fakty o kosmosie, stoczą interaktywną walkę, by ocalić Ziemię przed deszczem meteorów, laboratorium gdzie w goglach i fartuchu naukowca przeprowadzą fascynujące eksperymenty, czy w działach poświęconych rozwojowi, budowie i wszelkim aspektom życia codziennego człowieka oraz na wystawie o starzeniu się, młodości i śmierci. Po pełnej wrażeń wizycie w Muzeum Nauki Nemo, warto się wybrać na dach budynku, gdzie w zależności od pory roku mają miejsce wystawy tulipanów, wydarzenia kulturalne, koncerty. Mieszczą się tam: restauracja, punkt widokowy, ławeczki i fontanny.

Nieopodal Muzeum Nauki Nemo znajduje się Muzeum Morskie w Amsterdamie, mieszczące się w budynku dawnego magazynu Królewskiej Marynarki Wojennej Holandii. Po wejściu do środka znajdujemy się na dziedzińcu, nad którym wisi szklany dach. Jego konstrukcja nawiązuje do kompasu i róży wiatrów oraz do dawnych map morskich. Podczas naszej wizyty w muzeum, z jednej strony dziedzińca odbywały się warsztaty artystyczne o tematyce morskiej dla dzieci, z drugiej zaś relaksowali się ludzie przy stolikach muzealnej kawiarni. Po wejściu do budynku na zwiedzających czeka wiele wystaw poświęconych podróżom morskim, ich historii, modelom statków i związanych z nimi przedmiotów, broni, a także problemom współczesnym. Można podziwiać tu też kolekcje kartografii, wystawy obrazów, czy fotografii. Muzeum jest w posiadaniu kopii pierwszego wydania dzieła opisującego podróż Ferdynanda Magellana dookoła świata "De Moluccis Insulis" autorstwa Maximilianusa Transylvanusa. Przed muzeum zacumowana jest replika "Amsterdamu", XVIII-wiecznego statku z 3 masztami, który kursował między Holandią a Indiami Wschodnimi. Replika powstała w latach 1985-1990. Statek udostępniony jest do zwiedzania w środku. Nie brakuje tu zadań i wyzwań dla dzieci. Obok statku handlowego w niewielkim pomieszczeniu wystawiona jest łódź królewska, która była wykorzystywana podczas ważnych wydarzeń. Jest pięknie zdobiona, uwagę przykuwa zwłaszcza rzeźba Neptuna. Ostatnio używana była w latach 60. XX wieku.

Miłośnicy złotego trunku z pewnością nie ominą Heineken Experience! Jest to zabytkowy browar, który powstał w 1867 r. w Amsterdamie. W budynku mieści się obecnie interaktywne muzeum poświęcone marce i historii piwa Heineken.

Warto też wspomnieć o słynnym Muzeum Figur Woskowych Madame Tussauds, które znajduje się w centrum miasta na słynnym placu Dam, nieopodal Pałacu Królewskiego. Jest to drugie (po tym w Londynie) najstarsze muzeum tego typu na świecie, otwarte w 1970 r.

Muzeów o różnorodnej tematyce jest w Amsterdamie bardzo wiele. Z pewnością każdy znajdzie coś dla siebie.

Północny Amsterdam

Dzielnica Noord Amsterdam oddzielona jest od centrum historycznego rzeką IJ. Jest świetnie skomunikowana z centrum - między dwoma dzielnicami kursuje całodobowo darmowy prom (7 dni w tygodniu). Kurs zajmuje od 2 do kilkunastu minut w zależności od tego, jaką trasę wodną obierzemy. Noord Amsterdam to dzielnica kontrastów. Z jednej strony znajduje się tu wiele terenów zielonych, małych klimatycznych domków wiejskich i miejskich. Z drugiej strony rosną tu nowoczesne, przeszklone budynki, o ciekawej konstrukcji, odbywają się ekscytujące wydarzenia kulturalne i koncerty. Jest to żywa dzielnica Amsterdamu z zaskakującą architekturą. Przy brzegu rzeki znajduje się nowoczesny gmach Holenderskiego Instytutu Filmowego EYE. W miejscu starych doków portowych odbywają się występy muzyczne. W tej części miasta można też odnaleźć słynny wiatrak D'Admiraal. Znajduje się tu też wiele zachęcających do wstąpienia knajpek i oczywiście rozbudowana sieć dróżek rowerowych.

Okolice Amsterdamu

Amsterdam tętni życiem, nie brakuje w nim atrakcji, ciekawych miejsc, różnorodności, luzu, przestrzeni do nowych wrażeń i wypoczynku. Jeśli jednak dysponujemy większą ilością czasu, to w niedalekiej odległości od stolicy Holandii odnajdziemy niesamowite miejsca, które pozostawią w nas ślad na lata. Nie będzie wyolbrzymieniem stwierdzenie, że Keukenhof, oddalony od Amsterdamu o 40 km, to najbardziej oszałamiający wiosenny kwiatowy ogród na świecie. Jeśli tylko mamy czas i możliwość warto się tam wybrać! Więcej informacji o Keukenhof można znaleźć w oddzielnym wpisie.

Jeśli już zdecydujemy się wybrać do Keukenhof, warto dorzucić 10 km drogi na południe i podjechać przy okazji do Noordwijk, gdzie mieści się Muzeum Europejskiej Agencji Kosmicznej "Space Expo" z wystawami o kosmosie, grawitacji, czy satelitach. Wystawę otworzyła królowa Beatrycze wraz ze swym synem księciem Friso 29 czerwca 1990 r. Dużo wagi przyłożono do ekspozycji związanych z historią eksploracji kosmosu. Niesamowitą atrakcję stanowi Model Międzynarodowej Stacji Kosmicznej w skali 1:1, można go nie tylko oglądać, ale też wejść do środka. Ciekawym obiektem jest tez model lądownika Eagle z 1969 r. w skali 1:1. Muzeum ma charakter interaktywny - można w nim poczuć, jak na organizm działa stan nieważkości, w jaki sposób wyglądałoby odbijanie się od powierzchni Księżyca, przećwiczyć start i lądowanie rakiety w symulatorze, czy odczytać dane z satelit.

Jeśli marzy nam się przeniesienie się w czasie do tradycyjnej holenderskiej wioski, to w odległości zaledwie 20 km od centrum Amsterdamu położony jest urokliwy skansen w Zaanse Schans. Można w nim doświadczyć unikalnego holenderskiego dziedzictwa, poczuć atmosferę XVIII i XIX w. Na terenie wsi znajduje się kilka drewnianych wiatraków rozrzuconych wzdłuż rzeki Zaan, ponadto można tu ujrzeć tradycyjną drewnianą zabudowę mieszczącą działające sklepy (np. piekarnię, sklep z serami), pomieszczenia warsztatowe, wystawy, czy zagrody ze zwierzętami. Po terenie skansenu można się poruszać bez biletu. Warto go jednak zakupić, gdyż umożliwia zwiedzanie od wewnątrz wybranych wiatraków oraz muzeów. Jednym z najciekawszych wiatraków jest "De Kat" (Kot), który umożliwia wejście po drabinie na taras na zewnątrz konstrukcji wiatraka. Każdy wiatrak ma swoje przeznaczenie, jeden produkuje pigment, inny pełni funkcję młyna, a jeszcze inny tartaku. Na terenie skansenu znajduje się interaktywne Molenmuseum poświęcone młynarstwu, mechanice i historii wiatraków. Można w nim zobaczyć modele młynów. Zanim zaś wkroczymy na teren wsi, przy samym wjeździe na teren skansenu możemy odwiedzić Zaans Museum, bardzo ciekawe miejsce poświęcone społeczno-przemysłowej historii Zaandam. Obejrzymy w nim przedmioty codziennego użytku, stroje, modele statków, czy obrazy. Łącznikiem na piętrze przejdziemy natomiast do muzeum - warsztatu Verkade, słynnej firmy produkującej czekolady i ciastka. Można się tu dowiedzieć więcej o historii produkcji czekolady w tym regionie, przyjrzeć się maszynom fabrycznym, zjeść ciastko i zakupić pamiątki. Idylliczna miejscowość Zaanse Schans jest do dziś zamieszkała.

Porady praktyczne:

• w większości miejsc zapłacimy jedynie kartą

• planując zwiedzanie muzeów warto zaopatrzyć się w bilety wcześniej - większość można zakupić online, do niektórych muzeów (np. Van Gogha) należy kupić bilet z wyprzedzeniem

• wstęp do Pałacu Królewskiego jest bezpłatny dla osób niepełnoletnich

• należy bezwzględnie przestrzegać przepisów drogowych, zwłaszcza o dozwolonej prędkości (50 km/h w obszarach zabudowanych, 80 km/h poza nimi, 100 km/h lub 120 km/h na drogach ekspresowych i autostradach)

Źródła:

"Holland" G. Seegers, H. Stoorvogel, 2022 r.

strona www:

https://www.dezaanseschans.nl/en/

https://www.space-expo.nl/en/discover/museum